نگرشهای متعدد صدرا در تبیین رابطه انسان و خدا
author
Abstract:
در نگاه نخست به نظر میرسد که صدرا مسئله رابطه انسان و خدا را به گونههای متعددی تبیین کرده است؛ بهگونهای که میتوان بهاجمال دو دیدگاه و بهتفصیل حتی چهار دیدگاه را به وی منتسب کرد. دو دیدگاه نخست، تبیین فلسفی اوست که دو نگرش ماهوی و وجودی او به مسئله میباشد و آن را به مراحل ابتدایی حکمت متعالیه نسبت دادهاند. دیدگاه سوم، نگرش عرفانی صدراست که هرچند در آن، رابطه انسان و خدا دقیقتر و لطیفتر از نگرش فلسفی تبیین میگردد، ولی باز تبیین آن تنها تا مرتبه «عقل اول» امکانپذیر است. مقاله حاضر با بررسی این سه نگرش صدرا با اشاره به نگرش وحیانی او (دیدگاه چهارم)، آن را نیز در امتداد نگاه عرفانی ـ فلسفی وی دانسته است. نگارنده پس از تبیین نگرشهای فوق، به این مسئله پرداخته است که آیا این تعدد نگرشها نشانِ تطور در آرای صدراست؟ آنگاه در پاسخ، چندین وجه جمع جهت رفع اختلاف و تمایز میان این نگرشها بیان گردیده است.
similar resources
نقش مبانی صدرا در تبیین رابطه نفس و قوا
اصول بنیادین حکمت متعالیه در حوزههای گوناگون فلسفی, آثار عمیقی به جا گذاشته است. از میان این اصول در حوزة نفس، حرکت جوهری و تشکیک و اشتداد در وجود نمود بیشتری دارد و در بین مباحث نفس، رابطة نفس و قوا در اثر پیوند با این اصول، دچار تحول عمیقتری شده است. از دو محور عمده این بحث, یعنی فاعلیت نفس و قوا و وحدت یا تعدد وجود آنها، محور اول کمتر محلّ اختلاف است و شیخالرئیس و صدرالمتألهین با تفاوتی...
full textرابطه عقیدتی - معرفتی انسان و خدا در نهج البلاغه
مفهوم «رابطه» یکصد و پنجاه سال پیش هرگز به معنای امروزی بهکار نمیرفت. با این وجود، مفاهیم جانشین آن از قبیل «انس» در نهج البلاغه بهکرّات آمده است که هریک از آنها بیانکننده اصناف و مراتب رابطه اعم از رابطه انسان و خدا و سایر رابطههایند. در زمینه روابط انسان، در مجموع با چهار رابطه مواجهیم: رابطه انسان با خدا، خودش، انسانهای دیگر و طبیعت. هریک از این روابط هم در پنج ساحت وجودی انسان تحقق م...
full textرابطه انسان و خدا در حکمت متعالیه
مسألة رابطه انسان و خدا، مسئله ای بسیار قدیمی است، چون انسان فطرتاً رو به سوی بالا دارد. علاوه بر آن، در بسیاری از علوم از جمله فلسفه نیز قابل طرح است. در فلسفة ماقبل صدرا چون اصالت با ماهیت بود، علیت نیز در ماهیت مطرح می شد، از این رو خداوند به عنوان علة العلل معرفی می شد که برای ارتباطش با انسان به بی نهایت واسطه نیاز داشت. ولی صدرا با اثبات اصالت وجود، مدار تمامی مباحث فلسفی را بر حول محور وج...
full textفهم رابطه خدا با عالم از روی مَثَل در حکمت اسلامی با تأکید بر دیدگاه صدرا
اینکه خداوند و شئونِ او شبیه چیست، از مهمترین پرسشهای مطرح در حوزه کلام، فلسفه دین، حکمت و عرفان است؛ از طرفی دیگر طبقِ آموزههای منطقی و فلسفی، تمثیل یا تشبیه افاده یقین نمیکند؛ لذا در فلسفه چندان جایگاهی برای طرح در خلالِ مباحث ندارد؛ اما حکمای اسلامی درعمل بسیار از تمثیل استفاده بردهاند؛ بهطوریکه نوعی روشِ تفکرِ فلسفیِ خاص این فلسفه را القا میکند. به اعتقادِ این مقاله در منظری کلی دو نوع تم...
full textراههای رابطه انسان با خدا از نظر ترزا و مولوی
خدا اساسی ترین موضوع عرفان است . از این رو، تمام کوشش عارفان در جهت ایجاد رابطه بااو صورت می گیرد . در طول تاریخ و در سنت های عرفانی مختلف راه های گوناگونی برای ایجادرابطه انسان با خدا پیشنهاد شده است . در دو سنت بزرگ عرفانی مسیحیت و اسلام نیز عارفان دراین زمینه هم نظریه پردازی کرده و هم راه هایی در عمل پیموده اند. هر چند که این راه ها دارایمشابهت هایی هستند که امکان تطبیق آنها را فراهم می آورد...
full textنقش مبانی صدرا در تبیین رابطه نفس و قوا
اصول بنیادین حکمت متعالیه در حوزه های گوناگون فلسفی, آثار عمیقی به جا گذاشته است. از میان این اصول در حوزة نفس، حرکت جوهری و تشکیک و اشتداد در وجود نمود بیشتری دارد و در بین مباحث نفس، رابطة نفس و قوا در اثر پیوند با این اصول، دچار تحول عمیق تری شده است. از دو محور عمده این بحث, یعنی فاعلیت نفس و قوا و وحدت یا تعدد وجود آنها، محور اول کمتر محلّ اختلاف است و شیخ الرئیس و صدرالمتألهین با تفاوتی...
full textMy Resources
Journal title
volume 20 issue 78
pages 55- 77
publication date 2015-06-22
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023